nasz DOM

ZoRo · Miejscowosc: Warszawa

http://niedziela.pl/artyk...-stronie-brzegu
Po drugiej stronie brzegu

Wiara podpowiada, by w tych dniach my�le� o �yciu. O tym, �e ci, co odeszli, wci�� nas kochaj� i s� obecni. I �e czekaj� na nasz� modlitw�. To za ma�o samo odwiedzenie cmentarza, bez ofiarowania spowiedzi i Komunii �w. za blisk� osob�.

Z ks. prof. J�zefem Naumowiczem, wyk�adowc� Uniwersytetu Kardyna�a Stefana Wyszy�skiego, rozmawia Milena Kindziuk

Milena Kindziuk: - „�mier� to nieznany kraj, z kt�rego nikt ju� nie wr�ci�” - m�wi� Hamlet. Zmarli jednak cz�sto powracaj� do nas w snach. Co zrobi�, gdy si� nam �ni�?

Ks. prof. J�zef Naumanowicz: - Nikt ze zwyk�ych ludzi nie wr�ci� z tamtego �wiata, ale wr�ci� Pan Jezus. Przez sw�j powr�t ze �mierci, czyli zmartwychwstanie, pokazuje nam tak�e nasz� drog�, przede wszystkim, �e �mier� przesta�a by� ko�cem wszystkiego, a sta�a si� przej�ciem do innego �ycia. A co zrobi�, gdy w snach przychodz� do nas zmarli? Pomodli� si� za nich! To jedyne, co mo�emy zrobi�.

- Czy oni zdaj� sobie spraw�, �e si� �ni�, czy dzieje si� to poza ich wiedz�?
Reklama

- Tu wchodzimy w sfer� spraw nam niedost�pnych. M�wi�c bowiem o wiedzy i poznaniu, my�limy o umiej�tno�ci zmys�owego widzenia, s�yszenia czy dotykania, jakie mamy dzi�ki naszemu cia�u. Zmarli do momentu zmartwychwstania �yj� jako oddzieleni od cia�a i nie maj� takich zdolno�ci poznawczych. Maj� jednak mo�liwo�� innego poznania - duchowego, a wi�c duchowego „widzenia” i „s�yszenia”. Tego �wiata po drugiej stronie brzegu nie mo�emy opisa� ani sobie wyobrazi�, bo wchodzimy w rzeczywisto�� poza czasem i przestrzeni�. Pismo �wi�te te� nie usi�uje zaspokoi� naszej ciekawo�ci na ten temat, bo ma inny cel. Ono nam przypomina jedynie, �e istnieje �ycie po �mierci, a wi�c �e nasi bliscy zmarli nadal �yj�, tyle �e w innym �wiecie.

- Co daje zmar�ym nasza modlitwa?

- Modlimy si� za tych, kt�rzy wype�niali w �yciu wol� Boga w spos�b niedoskona�y i nie zdo�ali naprawi� za �ycia wszystkich swoich przewinie� i brak�w. Samo Pismo �wi�te m�wi, �e „�wi�ta i zbawienna jest my�l” modli� si� za umar�ych, „aby byli od grzech�w uwolnieni”. Modlitwa jest wi�c wyrazem naszej mi�o�ci, szacunku i wdzi�czno�ci wobec tych, co odeszli, ale przede wszystkim stanowi pomoc dla dusz w czy��cu.

- Na czym polega czy��cowe cierpienie i o jak� ulg� chodzi?

- Cz�owiek po �mierci ma bardzo jasn� �wiadomo��, jak cenna jest jedno�� z Bogiem. Odczuwa zatem ogromny b�l z tego powodu, �e nie mo�e jeszcze widzie� Boga twarz� w twarz, ca�kowicie Go kocha� i by� z Nim ca�kowicie zjednoczonym. Nikt mu tego b�lu nie zadaje, bierze si� on z mi�o�ci. Ten b�l jest jak ogie�, kt�ry oczyszcza. Nasza modlitwa pomaga zmar�ym w ich oczyszczeniu, by mogli cieszy� si� widzeniem Boga.

- Katechizm Ko�cio�a Katolickiego wspomina te� o „wieczno�ci” kar. Nasza modlitwa nie mo�e wi�c uratowa� nikogo, je�li kto� ju� zosta� pot�piony?

- Nigdy nie wiemy, kto si� pot�pia. Ko�ci� o nikim takiego s�du nie wydaje. Co najwy�ej, wskazuje na ludzi, kt�rzy zostali zbawieni, gdy wynosi ich na o�tarze. Trzeba si� wi�c modli� za zmar�ych i �ywi� nadziej� na ich zbawienie. W tych dniach Ko�ci� ch�tnie czyta s�owa z Apokalipsy �w. Jana, kt�re m�wi�, �e rzesza zbawionych jest nieprzeliczona, i to ze wszystkich pokole� i narod�w. Zarazem ka�e modli� si� za wszystkich zmar�ych. Warto zwr�ci� uwag�, �e �w. Augustyn, kt�ry mia� niezwykle dobr�, pobo�n� i �wi�t� matk�, jednak po jej �mierci widzia� potrzeb� modlitwy za ni�. G�osi� te�, �e „dusze zmar�ych doznaj� ulgi dzi�ki pobo�no�ci swoich �yj�cych bliskich”.

- Zbawienie cz�owieka zale�y zatem od tego, czy kto� si� za niego modli?

- Dusze przebywaj�ce w czy��cu nale�� ju� do zbawionych, ale nie mog� jeszcze korzysta� ze zbawienia, bo przez oczyszczenie dopiero osi�gaj� zjednoczenie z Bogiem. Czy�ciec jest wi�c po stronie zbawienia. St�d z niego jest tylko jedna droga: do nieba, gdzie zmarli ciesz� ju� jedno�ci� ze swym Stw�rc�.

- W listopadzie ludzie masowo daj� na tzw. wypominki, czyli sk�adaj� w ko�cio�ach kartki z imionami i nazwiskami zmar�ych. Czy maj� one wi�ksz� warto�� ni� modlitwa osobista?

- Ka�da modlitwa jest cenna, zar�wno osobista, jak te� wsp�lnotowa. Wypominki maj� t� warto��, �e jest to modlitwa zanoszona przez wsp�lnot� Ko�cio�a. A Pan Jezus powiedzia�: „Gdzie dw�ch albo trzech zgromadzonych w Imi� Moje, tam Ja jestem…”. Specjaln� warto�� ma te� Msza �w. ofiarowana w intencji zmar�ego, bo przecie� Msza jest „�r�d�em i szczytem” ca�ego kultu chrze�cija�skiego.

- Od wiek�w utrzymuje si� te� tradycja Mszy gregoria�skiej za zmar�ych. Co ona oznacza?

- Sama nazwa „gregorianka” pochodzi od imienia papie�a Grzegorza Wielkiego (VII w.), kt�ry m�wi� o uwolnieniu zmar�ego od cierpie� po odprawieniu trzydziestu kolejnych Mszy �w. Z biegiem czasu powsta�o szczeg�lne zaufanie do tych Mszy �w., �e stanowi� one skuteczn� pomoc dla oczyszczaj�cych si� w czy��cu, �e s� pewnym biletem do nieba. Ale nie nale�y Mszy �w. gregoria�skich traktowa� w spos�b wy��cznie ilo�ciowy, bo liczba trzydzie�ci stanowi jedynie symbol pewnej ca�o�ci. Msze �w. gregoria�skie wyra�a�y jak�� pe�ni� modlitwy za zmar�ego. Je�eli wi�c ofiarujemy tak� pe�ni� modlitwy, mo�emy zarazem ufa� w jej skuteczno�� przed Bogiem.

- Czy trzeba uczestniczy� w Mszach, kt�re zamawiamy za zmar�ych?

- Najlepiej, je�eli tak jest. Dobrze te�, je�li przyjmujemy Komuni� �w. w intencji zmar�ego. Najlepiej modlimy si� czystym sercem. Ludzie doskonale to czuj�, gdy zazwyczaj przed Msz� pogrzebow� staj� przed konfesjona�em, by m�c za zmar�ego ofiarowa� spowied� i czyst� modlitw�.

- A co z lud�mi, za kt�rych nie ma si� kto modli�? S� skazani na gorszy stan po �mierci?

- Nie ma ludzi, za kt�rych si� nikt nie modli. Z pewno�ci� bolesne jest, gdy za zmar�ego nie modl� si� jego najbli�si. Jednak w ka�dej Mszy �w. polecamy mi�osierdziu Bo�emu nie tylko tych, kt�rzy s� wymienieni w intencji mszalnej, ale te� zmar�ych, kt�rych wiar� zna� jedynie B�g i wszystkich, kt�rzy odeszli z tego �wiata. Ko�ci� modli si� wi�c za wszystkich, cho� kap�an stoj�cy przy o�tarzu nie zna ich imion, zna je B�g.

- W Ko�ciele prawos�awnym czasem intensywnej modlitwy za zmar�ych jest 40 dni od daty �mierci, bo dusza w�druje jeszcze wtedy po ziemi. Sk�d takie przekonanie?

- Zapewne wyp�ywa ono z faktu, �e Pan Jezus po zmartwychwstaniu przez 40 dni przebywa� na ziemi, a dopiero po up�ywie tego okresu wst�pi� do nieba. Chodzi jednak raczej o czterdzie�ci dni �a�oby, szczeg�lnej pami�ci i modlitwy za zmar�ych, a nie o w�drowanie dusz po ziemi. To Platon i inni autorzy antyczni m�wili, �e dusze po �mierci przez pewien okres b��kaj� si� po tym �wiecie. Ale z pewno�ci�, nasza pami�� o zmar�ych jest zawsze bardziej �ywa bezpo�rednio po ich �mierci.

- Wszystkich �wi�tych i Dzie� Zaduszny to �wi�ta, kt�re przypominaj� o blisko�ci dw�ch �wiat�w: �ywych i umar�ych. Czy zmarli mog� si� modli� za nas, czy ta modlitwa jest dwukierunkowa?

- Przypomn� wzruszaj�c� pie�� jedenast� z Boskiej komedii, zatytu�owan� Oczyszczenie g�r, w kt�rej dusze czy��cowe wyci�gaj� r�ce ku Bogu i odmawiaj� Ojcze nasz. Modl� si� za tych, kt�rzy pozostali na ziemi. Same nie mog� sobie pom�c, min�� ju� dla nich czas wybierania mi�dzy dobrem i z�em oraz zas�ugiwania na ostateczn� nagrod� lub kar�, ale modl� si� za �yj�cych. O tym wstawiennictwie zmar�ych za nami zdaje si� wspomina� Katechizm Ko�cio�a Katolickiego, kt�ry m�wi: „Modlitwa za zmar�ych nie tylko mo�e im pom�c, lecz tak�e sprawia, �e staje si� skuteczne ich wstawiennictwo za nami”.

- I na tym polega �wi�tych obcowanie?

- Tak, jest to ��czno�� mi�dzy �yj�cymi na ziemi, oczyszczaj�cymi si� w czy��cu i przebywaj�cymi ju� w niebie. �ywi i zmarli stanowi� wi�c jedn� wsp�lnot� Ko�cio�a pielgrzymuj�cego, oczyszczaj�cego si� i uwielbionego.

- Po co zatem odwiedza� groby zmar�ych, skoro ich tam nie ma? Cia�o ulega rozk�adowi a dusza jest gdzie indziej.

- Ale zauwa�my, �e w czasie pogrzebu Msz� �w. za zmar�ego odprawia si� przy jego trumnie, przy niej zapala si� pascha� na pami�tk� Zmartwychwstania, kropi si� wod� �wi�con� cia�o zmar�ego, okadza si� je, by odda� mu cze�� i poleci� go Bogu w modlitwie. Szacunek dla cia�a zmar�ego i jego grobu jest szacunkiem dla samego cz�owieka. Gr�b jest te� nazywany „domem zmar�ego”. St�d widzimy wsp�lne groby ma��onk�w, kt�rzy chc� by� pochowani razem, blisko siebie. Cmentarz jest wi�c przestrzeni� szczeg�lnie intymn�, miejscem odnawiania kontakt�w. Nie idziemy do pustych grob�w, ale by spotka� si�: nawet nie z dusz�, ale z cz�owiekiem. Przychodzimy jak do �ywych.

- Groby by�y otaczane czci� we wszystkich antycznych kulturach.

- Oczywi�cie, �e tak. Wystarczy tu wspomnie� staro�ytn� Grecj�. Iliada Homera czy Antygona Sofoklesa wyra�nie pokazuj�, jak wa�n� rzecz� by� gr�b i pochowanie zmar�ego. Niepochowanie kogo� by�o najwi�ksz� kar�. Podobnie w Rzymie zniszczenie grob�w nale�a�o do najwi�kszych zniewag i zbrodni. Z drugiej strony dbano o pi�kno grob�w i cmentarzy - z szacunku dla samych zmar�ych.

- Odnajdujemy wi�c wsp�lne korzenie?

- Inne jest jednak traktowanie �mierci. W �wiecie poga�skim miejsce chowania zmar�ych nazywano „nekropoli�”, miastem zmar�ych. Chrze�cijanie nazwali to miejsce „cmentarzem”. To greckie s�owo „koimeterion”, kt�re znaczy miejsce tych, kt�rzy „zasn�li” i czekaj� na powstanie z martwych. Biblia podaje, �e w dniu zmartwychwstania umarli wyjd� ze swych grob�w.

- Przychodzimy zatem na cmentarz, by wyrazi� szacunek i pami�� o zmar�ych?

- Jak najbardziej. Ale te�, by si� za nich modli�. Wydaje si� jednak, �e coraz mniej modlimy si� na cmentarzach. A szkoda. Gdyby tak by�o, by�aby to pomy�ka! Przecie� po to obchodzimy te �wi�ta, by pom�c zmar�ym. Samo nawiedzenie cmentarza czy zapalenie znicza, z�o�enie kwiat�w, jest wa�ne, ale nie zast�pi modlitwy, ofiarowania spowiedzi i Komunii za blisk� osob� albo uczestnictwa w tych dniach we Mszy �w.

- Czy zmarli wiedz�, �e do nich przychodzimy?

- Jestem przekonany, �e tak. Wierz�, �e to jest spotkanie �wiata widzialnego i niewidzialnego.

- Od kiedy jest zwyczaj odwiedzania grob�w?

- Od pierwszych wiek�w Ko�cio�a. Wtedy odwiedzano groby zw�aszcza w rocznic� �mierci zmar�ego. Tak�e staro�ytni Grecy czy Rzymianie przychodzili do grob�w swych bliskich zmar�ych, ale w dniu ich urodzin. Chrze�cijanie gromadzili si� w dniu ich �mierci, kt�r� okre�lali dniem narodzin dla nieba. St�d do dzi� w kalendarzu liturgicznym wspominamy �wi�tych w dniu ich �mierci. Gdy pierwsi chrze�cijanie gromadzili si� na grobach tych, kt�rzy odeszli, nie tylko modlili si� za nich, ale te� spo�ywali braterski posi�ek.

- Jak w tradycji „dziad�w”, opiewanych przez Adama Mickiewicza?

- Nie do ko�ca, bo „dziady” mickiewiczowskie, odprawiane przez lud w tajemnicy i ukryciu, by�y pozosta�o�ci� tradycji poga�skiej. Wi�za�y si� one z przygotowywaniem posi�k�w dla zmar�ych. Dziady Mickiewicza wyra�nie wspominaj� owo „karmienie zmar�ych”. Jeszcze bardziej niebezpieczne by�o wywo�ywanie duch�w tych, kt�rzy odeszli. Je�eli natomiast pierwsi chrze�cijanie urz�dzali posi�ek przy grobie, czynili to po to, by wsp�lnie, w gronie najbli�szych wspomina� zmar�ych i wsp�lnie za nich si� modli�. Najwa�niejsza zatem pozostaje modlitwa za zmar�ych oraz mo�liwo�� refleksji nad w�asnym �yciem.

- Od kiedy znane jest �wi�to zmar�ych?

- Specjalne �wi�to, a wi�c nie tylko nawiedzanie poszczeg�lnych grob�w w rocznic� �mierci zmar�ego, istnieje od VII w. Obchodzono je jednak w r�nych datach. Dopiero gdy w IX w. powsta�a uroczysto�� Wszystkich �wi�tych 1 listopada, dzie� modlitw za zmar�ych przeniesiono na dzie� nast�pny, to jest 2 listopada. Zwany jest on popularnie Dniem Zadusznym, a oficjalnie Wspomnieniem wszystkich wiernych zmar�ych.

- Niekt�rzy teologowie twierdz�, �e 1 i 2 listopada to �wi�ta radosne. Czy mo�na si� zgodzi� z t� opini�?

- Bez w�tpienia jest to czas refleksji, zadumy nad �yciem i �mierci�, nad ludzkim losem. Wiara pozwala nam my�le� o �mierci nie z l�kiem i trwog�, ale z nadziej�. Gdy bowiem stajemy nad grobami krewnych, bliskich, znajomych, i zapalamy na nich znicze, przypominamy sobie s�owa z liturgii: „Dla wiernych Twoich Panie, �ycie zmienia si�, ale nie ko�czy”.

- Czy nale�y modli� si� o szcz�liw� �mier� dla siebie?

- Tak, bo �mier� to dla nas decyduj�cy moment. Winni�my wi�c prosi� o �ask�, by�my mogli umiera� pojednani z Bogiem, z �alem i skruch� za swe przewinienia. By �mier� by�a dla nas - jak m�wi�a �w. Teresa z Lisieux - pogodnym przej�ciem jakby z jednego pokoju do drugiego, z pokoju ciemnego do pokoju jasnego, nape�nionego radosnym i ciep�ym �wiat�em, w kt�rym zobaczymy upragnione oblicze mi�osiernego Ojca.

barmal · Miejscowosc: Nowy S�cz

Dzi�kuj� za ten artyku�-utwierdza mnie w tym, co czyni� .